Kiedy przedsiębiorca ma obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

Kwestię obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości reguluje art. 21 ustawy Prawo upadłościowe (dalej pr.up). Zgodnie z przywołanym przepisem termin ten wynosi 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Istotnym problemem jest określenie dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Zgodnie z art. 10 pr.up. upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Niewypłacalny dłużnik jest wtedy, kiedy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, przy czym utrata tej zdolności musi mieć charakter trwały. Ustawa prawo upadłościowe zawiera domniemanie, iż dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Co ważne, dłużnik musi posiadać wymagalne zobowiązania wobec co najmniej dwóch wierzycieli.

Zatem najczęściej chwilą, w której wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, będzie chwila, gdy dłużnik nie wykonał w terminie swojego drugiego zobowiązania pieniężnego wobec drugiego wierzyciela (łącznie dwóch wierzycieli i dwa zobowiązania).

Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ciąży na dłużniku. Jednak jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

Co istotne osoby zobligowane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, w przypadku niedochowania ustawowo określonego terminu, ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą (art. 21 ust. 3 pr.up. + art. 299 k.s.h.), odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (art. 116 o.p.), odpowiedzialność karną (art. 586 k.s.h.) oraz są narażone na wymierzenie przez sąd sankcji pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji reprezentanta oraz członka organów osób prawnych (art. 373 pr.up.).

Ponadto niedochowanie przez przedsiębiorcę nałożonego na niego ustawowego obowiązku w zakresie terminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzi co do zasady do oddalenia jego późniejszego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej dłużnik taki wniosek złoży.